աստուած

Armenian

Noun

աստուած • (astuac)

  1. traditional orthography spelling of աստված (astvac)

Declension

u-type/o-type, animate, archaic and irregular (Eastern Armenian, Traditional Orthography)
singular plural
nominative աստուած (astuac) աստուածներ (astuacner)
dative աստծոյ, աստծու, աստուծոյ (astcoy, astcu, astucoy) աստուածների (astuacneri)
ablative աստծուց (astcucʻ) աստուածներից (astuacnericʻ)
instrumental աստծով, աստուծով (astcov, astucov) աստուածներով (astuacnerov)
locative
definite forms
nominative աստուածը/աստուածն (astuacə/astuacn) աստուածները/աստուածներն (astuacnerə/astuacnern)
dative աստծուն (astcun) աստուածներին (astuacnerin)
1st person possessive forms (my)
nominative աստուածս (astuacs) աստուածներս (astuacners)
dative աստծոս, աստծուս, աստուծոս (astcos, astcus, astucos) աստուածներիս (astuacneris)
ablative աստծուցս (astcucʻs) աստուածներիցս (astuacnericʻs)
instrumental աստծովս, աստուծովս (astcovs, astucovs) աստուածներովս (astuacnerovs)
locative
2nd person possessive forms (your)
nominative աստուածդ (astuacd) աստուածներդ (astuacnerd)
dative աստծոդ, աստծուդ, աստուծոդ (astcod, astcud, astucod) աստուածներիդ (astuacnerid)
ablative աստծուցդ (astcucʻd) աստուածներիցդ (astuacnericʻd)
instrumental աստծովդ, աստուծովդ (astcovd, astucovd) աստուածներովդ (astuacnerovd)
locative

The genitive աստծու (astcu) is somewhat colloquial, while աստծոյ (astcoy) is more literary.

u-type/o-type, animate, archaic and irregular (Western Armenian)
singular plural
nominative աստուած (astuac) աստուածներ (astuacner)
dative աստծոյ, աստծու, աստուծոյ (astcoy, astcu, astucoy) աստուածներու (astuacneru)
ablative աստուծմէ (astucmē) աստուածներէ (astuacnerē)
instrumental աստծմով, աստուծմով (astcmov, astucmov) աստուածներով (astuacnerov)
definite forms
nominative աստուածը/աստուածն (astuacə/astuacn) աստուածները/աստուածներն (astuacnerə/astuacnern)
dative աստուծոն (astucon) աստուածներուն (astuacnerun)
ablative աստուծմէն (astucmēn) աստուածներէն (astuacnerēn)
instrumental աստծմովը/աստծմովն, աստուծմովը/աստուծմովն (astcmovə/astcmovn, astucmovə/astucmovn) աստուածներովը/աստուածներովն, աստուածներովը/աստուածներովն (astuacnerovə/astuacnerovn, astuacnerovə/astuacnerovn)
1st person possessive forms (my)
nominative աստուածս (astuacs) աստուածներս (astuacners)
dative աստծոս, աստծուս, աստուծոս (astcos, astcus, astucos) աստուածներուս (astuacnerus)
ablative աստուծմէս (astucmēs) աստուածներէս (astuacnerēs)
instrumental աստծմովս, աստուծմովս (astcmovs, astucmovs) աստուածներովս (astuacnerovs)
2nd person possessive forms (your)
nominative աստուածդ (astuacd) աստուածներդ (astuacnerd)
dative աստծոդ, աստծուդ, աստուծոդ (astcod, astcud, astucod) աստուածներուդ (astuacnerud)
ablative աստուծմէդ (astucmēd) աստուածներէդ (astuacnerēd)
instrumental աստծմովդ, աստուծմովդ (astcmovd, astucmovd) աստուածներովդ (astuacnerovd)

The genitive աստուծոյ (astucoy) is the most common in usage.

Old Armenian

Etymology

Uncertain. Numerous unsatisfactory etymologies have been proposed. See some of them inside the Further reading section.

Noun

աստուած • (astuac)

  1. idol, false god, pagan god
  2. (capitalized, singular only) God of Christianity
    արար Ած՟ զաշխարհս յանգոյիցarar Ac. zašxarhs yangoyicʻGod created the world from nothing
    տալ փառս Այ՟tal pʻaṙs Ay.to glorify God, to give or render glory to God, to thank God
    ի պատկեր Այ՟i patker Ay.in the image of God

Usage notes

In the sense of “God” the word was always abbreviated.

Declension

o-type
singular plural
nominative աստուած (astuac) աստուածք (astuackʻ)
genitive աստուածոյ (astuacoy) աստուածոց (astuacocʻ)
dative աստուածոյ (astuacoy) աստուածոց (astuacocʻ)
accusative աստուած (astuac) աստուածս (astuacs)
ablative աստուածոյ (astuacoy) աստուածոց (astuacocʻ)
instrumental աստուածով (astuacov) աստուածովք (astuacovkʻ)
locative աստուած (astuac) աստուածս (astuacs)

Older grammarians taught that the above declension is for “pagan gods” and that in the sense of “true God” the declension is Աստուծոյ (Astucoy), Աստուծով (Astucov), etc. However, this is incorrect. The word and its inflections were always written in an abbreviated form—Ած՟ (Ac.), Այ՟ (Ay.), յԱյ՟ (yAy.), Ավ՟ (Av.) etc., and in the situation where the correct inflections were not explicitly attested the Middle Armenian form Աստուծոյ (Astucoy), which had regularly developed from Old Armenian *Աստուածոյ (*Astuacoy), was taken to be true also for Old Armenian, and the incorrect spellings were introduced into manuscripts of Old Armenian made in the Middle Ages. That the correct forms are *Աստուածոյ (*Astuacoy) etc. is shown by phonological laws of Old Armenian and by the attested declension of the sense “false god”.[1][2][3][4]

o-type
singular plural
nominative աստուած (astuac) աստուածք (astuackʻ)
genitive աստուծոյ (astucoy) աստուծոց (astucocʻ)
dative աստուծոյ (astucoy) աստուծոց (astucocʻ)
accusative աստուած (astuac) աստուածս (astuacs)
ablative աստուծոյ (astucoy) աստուծոց (astucocʻ)
instrumental աստուծով (astucov) աստուծովք (astucovkʻ)
locative աստուած (astuac) աստուածս (astuacs)

see the note in the above table

Derived terms

  • անաստուած (anastuac)
  • անաստուածաբար (anastuacabar)
  • անաստուածագոյն (anastuacagoyn)
  • անաստուածախօս (anastuacaxōs)
  • անաստուածապար (anastuacapar)
  • անաստուածասէր (anastuacasēr)
  • անաստուածար (anastuacar)
  • անաստուածութիւն (anastuacutʻiwn)
  • անաստուածպաշտութիւն (anastuacpaštutʻiwn)
  • ապաստուածութիւն (apastuacutʻiwn)
  • առաստուածընթաց (aṙastuacəntʻacʻ)
  • աստուածաազդ (astuacaazd)
  • աստուածաբան (astuacaban)
  • աստուածաբանաբար (astuacabanabar)
  • աստուածաբանագոյն (astuacabanagoyn)
  • աստուածաբանակ (astuacabanak)
  • աստուածաբանական (astuacabanakan)
  • աստուածաբանականութիւն (astuacabanakanutʻiwn)
  • աստուածաբանեմ (astuacabanem)
  • աստուածաբանութիւն (astuacabanutʻiwn)
  • աստուածաբաշխ (astuacabašx)
  • աստուածաբար (astuacabar)
  • աստուածաբարբառ (astuacabarbaṙ)
  • աստուածաբարձ (astuacabarj)
  • աստուածաբեր (astuacaber)
  • աստուածաբերան (astuacaberan)
  • աստուածաբնակ (astuacabnak)
  • աստուածաբոյլ (astuacaboyl)
  • աստուածաբոյս (astuacaboys)
  • աստուածաբուխ (astuacabux)
  • աստուածաբուղխ (astuacabułx)
  • աստուածաբուն (astuacabun)
  • աստուածագեղ (astuacageł)
  • աստուածագէտ (astuacagēt)
  • աստուածագիծ (astuacagic)
  • աստուածագիտութիւն (astuacagitutʻiwn)
  • աստուածագիր (astuacagir)
  • աստուածագիւտ (astuacagiwt)
  • աստուածագնաց (astuacagnacʻ)
  • աստուածագոյն (astuacagoyn)
  • աստուածագործ (astuacagorc)
  • աստուածագործական (astuacagorcakan)
  • աստուածագործեմ (astuacagorcem)
  • աստուածագործութիւն (astuacagorcutʻiwn)
  • աստուածագութ (astuacagutʻ)
  • աստուածագումար (astuacagumar)
  • աստուածագրեալ (astuacagreal)
  • աստուածադատ (astuacadat)
  • աստուածադիաց (astuacadiacʻ)
  • աստուածադիր (astuacadir)
  • աստուածադրոշմ (astuacadrošm)
  • աստուածազան (astuacazan)
  • աստուածազանագոյն (astuacazanagoyn)
  • աստուածազարդ (astuacazard)
  • աստուածազարդեալ (astuacazardeal)
  • աստուածազգացիկ (astuacazgacʻik)
  • աստուածազգեաց (astuacazgeacʻ)
  • աստուածազգեստ (astuacazgest)
  • աստուածազգեստիմ (astuacazgestim)
  • աստուածազգի (astuacazgi)
  • աստուածազեն (astuacazen)
  • աստուածազէն (astuacazēn)
  • աստուածազոյգ (astuacazoyg)
  • աստուածազուարճ (astuacazuarč)
  • աստուածազօր (astuacazōr)
  • աստուածազօրավիգ (astuacazōravig)
  • աստուածախաբ (astuacaxab)
  • աստուածախաչ (astuacaxačʻ)
  • աստուածախառն (astuacaxaṙn)
  • աստուածախառնութիւն (astuacaxaṙnutʻiwn)
  • աստուածախնամ (astuacaxnam)
  • աստուածախոհ (astuacaxoh)
  • աստուածախոյզ (astuacaxoyz)
  • աստուածախոշոշ (astuacaxošoš)
  • աստուածախոստ (astuacaxost)
  • աստուածախումբ (astuacaxumb)
  • աստուածախրատ (astuacaxrat)
  • աստուածախօս (astuacaxōs)
  • աստուածախօսակ (astuacaxōsak)
  • աստուածախօսեմ (astuacaxōsem)
  • աստուածախօսութիւն (astuacaxōsutʻiwn)
  • աստուածածագ (astuacacag)
  • աստուածածաղիկ (astuacacałik)
  • աստուածածան (astuacacan)
  • աստուածածանոյց (astuacacanoycʻ)
  • աստուածածանութիւն (astuacacanutʻiwn)
  • աստուածածանուհի (astuacacanuhi)
  • աստուածածանօթ (astuacacanōtʻ)
  • աստուածածանօթութիւն (astuacacanōtʻutʻiwn)
  • աստուածածին (astuacacin)
  • աստուածածնեալ (astuacacneal)
  • աստուածածնելական (astuacacnelakan)
  • աստուածածնելութիւն (astuacacnelutʻiwn)
  • աստուածածնիցեալ (astuacacnicʻeal)
  • աստուածածնող (astuacacnoł)
  • աստուածածնողութիւն (astuacacnołutʻiwn)
  • աստուածածնութիւն (astuacacnutʻiwn)
  • աստուածածութիւն (astuacacutʻiwn)
  • աստուածակազմ (astuacakazm)
  • աստուածակամ (astuacakam)
  • աստուածակամար (astuacakamar)
  • աստուածակայ (astuacakay)
  • աստուածակայծակն (astuacakaycakn)
  • աստուածական (astuacakan)
  • աստուածակառք (astuacakaṙkʻ)
  • աստուածակատար (astuacakatar)
  • աստուածակարգ (astuacakarg)
  • աստուածակեաց (astuacakeacʻ)
  • աստուածակերպ (astuacakerp)
  • աստուածակերպեմ (astuacakerpem)
  • աստուածակերպութիւն (astuacakerputʻiwn)
  • աստուածակերտ (astuacakert)
  • աստուածակերտութիւն (astuacakertutʻiwn)
  • աստուածակիր (astuacakir)
  • աստուածակից (astuacakicʻ)
  • աստուածակոխ (astuacakox)
  • աստուածակողմն (astuacakołmn)
  • աստուածակոյս (astuacakoys)
  • աստուածակոչ (astuacakočʻ)
  • աստուածակորոյս (astuacakoroys)
  • աստուածակրող (astuacakroł)
  • աստուածակրութիւն (astuacakrutʻiwn)
  • աստուածակրօն (astuacakrōn)
  • աստուածահաճոյ (astuacahačoy)
  • աստուածահաճոյական (astuacahačoyakan)
  • աստուածահաճոյութիւն (astuacahačoyutʻiwn)
  • աստուածահաճութիւն (astuacahačutʻiwn)
  • աստուածահամբոյր (astuacahamboyr)
  • աստուածահայեաց (astuacahayeacʻ)
  • աստուածահայր (astuacahayr)
  • աստուածահանգիստ (astuacahangist)
  • աստուածահանճար (astuacahančar)
  • աստուածահաշտ (astuacahašt)
  • աստուածահաստատ (astuacahastat)
  • աստուածահար (astuacahar)
  • աստուածահարուածք (astuacaharuackʻ)
  • աստուածահարք (astuacaharkʻ)
  • աստուածահաւասար (astuacahawasar)
  • աստուածահաւաք (astuacahawakʻ)
  • աստուածահիւս (astuacahiws)
  • աստուածահոս (astuacahos)
  • աստուածահոսան (astuacahosan)
  • աստուածահրաման (astuacahraman)
  • աստուածահրաշ (astuacahraš)
  • աստուածահրաշաբար (astuacahrašabar)
  • աստուածահրաւիրակ (astuacahrawirak)
  • աստուածաձայնութիւն (astuacajaynutʻiwn)
  • աստուածաձեւ (astuacajew)
  • աստուածաձիր (astuacajir)
  • աստուածաճառ (astuacačaṙ)
  • աստուածամայր (astuacamayr)
  • աստուածամարդ (astuacamard)
  • աստուածամարտ (astuacamart)
  • աստուածամարտիմ (astuacamartim)
  • աստուածամարտութիւն (astuacamartutʻiwn)
  • աստուածամաքուր (astuacamakʻur)
  • աստուածամերձ (astuacamerj)
  • աստուածամէտ (astuacamēt)
  • աստուածամոռաց (astuacamoṙacʻ)
  • աստուածամուխ (astuacamux)
  • աստուածամուսնութիւն (astuacamusnutʻiwn)
  • աստուածամուտ (astuacamut)
  • աստուածայաղթ (astuacayałtʻ)
  • աստուածայայտնութիւն (astuacayaytnutʻiwn)
  • աստուածային (astuacayin)
  • աստուածայնաբար (astuacaynabar)
  • աստուածայնագոյն (astuacaynagoyn)
  • աստուածայնապէս (astuacaynapēs)
  • աստուածայնութիւն (astuacaynutʻiwn)
  • աստուածայորդոր (astuacayordor)
  • աստուածայրական (astuacayrakan)
  • աստուածայօրինեալ (astuacayōrineal)
  • աստուածանախանձ (astuacanaxanj)
  • աստուածանամ (astuacanam)
  • աստուածանայեաց (astuacanayeacʻ)
  • աստուածանարգ (astuacanarg)
  • աստուածանգիտութիւն (astuacangitutʻiwn)
  • աստուածանենգ (astuacaneng)
  • աստուածաներկ (astuacanerk)
  • աստուածանիստ (astuacanist)
  • աստուածանման (astuacanman)
  • աստուածանմանակերպութիւն (astuacanmanakerputʻiwn)
  • աստուածանմանապէս (astuacanmanapēs)
  • աստուածանմանեալ (astuacanmaneal)
  • աստուածանմանութիւն (astuacanmanutʻiwn)
  • աստուածանշանութիւն (astuacanšanutʻiwn)
  • աստուածանշանք (astuacanšankʻ)
  • աստուածանունական (astuacanunakan)
  • աստուածանունութիւն (astuacanunutʻiwn)
  • աստուածաշահ (astuacašah)
  • աստուածաշարժ (astuacašarž)
  • աստուածաշէն (astuacašēn)
  • աստուածաշնորհ (astuacašnorh)
  • աստուածաշունչ (astuacašunčʻ)
  • աստուածաշուք (astuacašukʻ)
  • աստուածաշօշափ (astuacašōšapʻ)
  • աստուածաչարչար (astuacačʻarčʻar)
  • աստուածաչարչարութիւն (astuacačʻarčʻarutʻiwn)
  • աստուածապահ (astuacapah)
  • աստուածապաճոյճ (astuacapačoyč)
  • աստուածապայծառ (astuacapaycaṙ)
  • աստուածապաշտ (astuacapašt)
  • աստուածապաշտագոյն (astuacapaštagoyn)
  • աստուածապաշտութիւն (astuacapaštutʻiwn)
  • աստուածապատիժ (astuacapatiž)
  • աստուածապատիւ (astuacapatiw)
  • աստուածապատկեր (astuacapatker)
  • աստուածապատուէր (astuacapatuēr)
  • աստուածապատում (astuacapatum)
  • աստուածապարագ (astuacaparag)
  • աստուածապարակ (astuacaparak)
  • աստուածապարարկ (astuacaparark)
  • աստուածապարգեւ (astuacapargew)
  • աստուածապարգեւակ (astuacapargewak)
  • աստուածապարութիւն (astuacaparutʻiwn)
  • աստուածապետական (astuacapetakan)
  • աստուածապէս (astuacapēs)
  • աստուածապորտ (astuacaport)
  • աստուածապսակ (astuacapsak)
  • աստուածապսակեալ (astuacapsakeal)
  • աստուածապրեցոյց (astuacaprecʻoycʻ)
  • աստուածառաք (astuacaṙakʻ)
  • աստուածասաստ (astuacasast)
  • աստուածասաց (astuacasacʻ)
  • աստուածասէր (astuacasēr)
  • աստուածասիրագոյն (astuacasiragoyn)
  • աստուածասիրակ (astuacasirak)
  • աստուածասիրիմ (astuacasirim)
  • աստուածասիրութիւն (astuacasirutʻiwn)
  • աստուածասպան (astuacaspan)
  • աստուածասպանութիւն (astuacaspanutʻiwn)
  • աստուածաստեղծ (astuacastełc)
  • աստուածաստեղծեմ (astuacastełcem)
  • աստուածաստեղծութիւն (astuacastełcutʻiwn)
  • աստուածասքանչ (astuacaskʻančʻ)
  • աստուածավախ (astuacavax)
  • աստուածավաճառ (astuacavačaṙ)
  • աստուածավաճառութիւն (astuacavačaṙutʻiwn)
  • աստուածավայել (astuacavayel)
  • աստուածավայելուչ (astuacavayelučʻ)
  • աստուածավայելչաբար (astuacavayelčʻabar)
  • աստուածավայելչական (astuacavayelčʻakan)
  • աստուածավայելչապէս (astuacavayelčʻapēs)
  • աստուածավայելչութիւն (astuacavayelčʻutʻiwn)
  • աստուածավառ (astuacavaṙ)
  • աստուածավար (astuacavar)
  • աստուածավրէժ (astuacavrēž)
  • աստուածատեաց (astuacateacʻ)
  • աստուածատելի (astuacateli)
  • աստուածատես (astuacates)
  • աստուածատեսագոյն (astuacatesagoyn)
  • աստուածատեսակ (astuacatesak)
  • աստուածատեսակաբար (astuacatesakabar)
  • աստուածատեսակագոյն (astuacatesakagoyn)
  • աստուածատեսական (astuacatesakan)
  • աստուածատեսակութիւն (astuacatesakutʻiwn)
  • աստուածատեսիլ (astuacatesil)
  • աստուածատեսութիւն (astuacatesutʻiwn)
  • աստուածատեցութիւն (astuacatecʻutʻiwn)
  • աստուածատիպ (astuacatip)
  • աստուածատունկ (astuacatunk)
  • աստուածատուր (astuacatur)
  • Աստուածատուր (Astuacatur)
  • աստուածատպութիւն (astuacatputʻiwn)
  • աստուածատօնակ (astuacatōnak)
  • աստուածարար (astuacarar)
  • աստուածարարութիւն (astuacararutʻiwn)
  • աստուածարեալ (astuacareal)
  • աստուածարելաբար (astuacarelabar)
  • աստուածարեմ (astuacarem)
  • աստուածարժան (astuacaržan)
  • աստուածարկու (astuacarku)
  • աստուածարութիւն (astuacarutʻiwn)
  • աստուածացաս (astuacacʻas)
  • աստուածացուցանեմ (astuacacʻucʻanem)
  • աստուածացուցիչ (astuacacʻucʻičʻ)
  • աստուածաւանդ (astuacawand)
  • աստուածաւանդապէս (astuacawandapēs)
  • աստուածափախոյց (astuacapʻaxoycʻ)
  • աստուածափայլ (astuacapʻayl)
  • աստուածափայփայող (astuacapʻaypʻayoł)
  • աստուածաքաղաք (astuacakʻałakʻ)
  • աստուածաքաղցր (astuacakʻałcʻr)
  • աստուածաքանդակ (astuacakʻandak)
  • աստուածաքարոզ (astuacakʻaroz)
  • աստուածաքնար (astuacakʻnar)
  • աստուածգիտութիւն (astuacgitutʻiwn)
  • աստուածեան (astuacean)
  • աստուածեղական (astuacełakan)
  • աստուածեղբայր (astuacełbayr)
  • աստուածեղէն (astuacełēn)
  • աստուածեղութիւն (astuacełutʻiwn)
  • աստուածերան (astuaceran)
  • աստուածերեւութիւն (astuacerewutʻiwn)
  • աստուածերկիւղ (astuacerkiwł)
  • աստուածերկիւղածութիւն (astuacerkiwłacutʻiwn)
  • աստուածըմպելի (astuacəmpeli)
  • աստուածընդդէմ (astuacənddēm)
  • աստուածընկալ (astuacənkal)
  • աստուածընկէց (astuacənkēcʻ)
  • աստուածընտիր (astuacəntir)
  • աստուածիմաստ (astuacimast)
  • աստուածիմաստութիւն (astuacimastutʻiwn)
  • աստուածիմաց (astuacimacʻ)
  • աստուածիջակ (astuaciǰak)
  • աստուածխօսութիւն (astuacxōsutʻiwn)
  • աստուածյայտնութիւն (astuacyaytnutʻiwn)
  • աստուածորդի (astuacordi)
  • աստուածութիւն (astuacutʻiwn)
  • աստուածուհի (astuacuhi)
  • աստուածունակ (astuacunak)
  • աստուածուսոյց (astuacusoycʻ)
  • աստուածուստ (astuacust)
  • աստուածուրաց (astuacuracʻ)
  • աստուածպաշտութիւն (astuacpaštutʻiwn)
  • աստուածպատուութիւն (astuacpatuutʻiwn)
  • աստուածպետական (astuacpetakan)
  • աստուածպետականագոյն (astuacpetakanagoyn)
  • աստուածպետականապէս (astuacpetakanapēs)
  • աստուածպետականութիւն (astuacpetakanutʻiwn)
  • աստուածպետութիւն (astuacpetutʻiwn)
  • աստուածսիրաբար (astuacsirabar)
  • աստուածսիրական (astuacsirakan)
  • աստուածսիրապէս (astuacsirapēs)
  • աստուածսիրութիւն (astuacsirutʻiwn)
  • աստուածտեսութիւն (astuactesutʻiwn)
  • աստուածօրէն (astuacōrēn)
  • աստուածօրհնութիւն (astuacōrhnutʻiwn)
  • բազմաստուած (bazmastuac)
  • բազմաստուածաբար (bazmastuacabar)
  • բազմաստուածեան (bazmastuacean)
  • բազմաստուածութիւն (bazmastuacutʻiwn)
  • գերաստուած (gerastuac)
  • երեքաստուածեան (erekʻastuacean)
  • զուգաստուած (zugastuac)
  • ինքնաստուածանամ (inkʻnastuacanam)
  • ինքնաստուածութիւն (inkʻnastuacutʻiwn)
  • կիսաստուած (kisastuac)
  • հակառակաստուած (hakaṙakastuac)
  • հանգիտաստուած (hangitastuac)
  • յաստուածուստ (yastuacust)
  • յոգնաստուած (yognastuac)
  • յոգնաստուածութիւն (yognastuacutʻiwn)
  • չաստուած (čʻastuac)
  • չաստուածուրհի (čʻastuacurhi)
  • սիրաստուած (sirastuac)

Descendants

  • Armenian: աստված (astvac)

References

Further reading