|
|
This Proto-Turkic entry contains reconstructed terms and roots. As such, the term(s) in this entry are not directly attested, but are hypothesized to have existed based on comparative evidence.
|
Proto-Turkic
Etymology
From *ï̄- (“to send”) + *-d.
Verb
*ï̄d-
- to send
Descendants
- Oghur:
- Proto-Common Turkic:
- Kipchak:
- Kyrgyz-Kipchak:
- Southern Altai: ийер (iyer)
- Karluk:
- Karakhanid: اٖذْماقْ (ʾīḏmʾq /ï̄ḏmaq/)
- Khorezmian Turkic: ایذماق (ʾyḏmʾq /ıḏmaq/)
- Siberian Turkic:
- Old Turkic: 𐰃𐰑 (id¹ /ïd-/)
- Old Uyghur: 𐽰𐽶𐽸𐽹𐽰𐽲 (ʾydmʾq /ïd-/)
- North Siberian Turkic:
- South Siberian Turkic:
- Northern Altai: ийерге (iyerge)
- Sayan:
- Tuvan: [script needed] (ïd-)
- Yenisei:
- Khakas: [script needed] (ıs-, ız-)
Derived terms
- Proto-Common Turkic: *ï̄da bēr-
- Oghuz:
- Kipchak:
- Kipchak-Bulgar:
- Bashkir: ебәреү (yebərew)
- Tatar: җибәрергә (cibärergä)
- Kipchak-Cuman:
- Kipchak-Nogai:
- Kyrgyz-Kipchak:
- Kyrgyz: жиберүү (jiberüü)
- Southern Altai: ийе берер (iye berer)
- Karluk:
- Khorezmian Turkic: ایذابرماک (ʾyḏʾ-brmʾk /ıḏa-bermäk/)
- Proto-Common Turkic: *ï̄d-uk (“sacred”)
- Siberian:
- Orkhon Turkic: 𐰃𐰑𐰸 (id¹q̊¹ /ïduq/)
- Old Uyghur: 𐽰𐽶𐽸𐽳𐽲 (ʾydwq /ïduk/)
- →⇒? Khitan: 伊吐干 (ʔiɪ tʰuoX kɑn /yitugan/)
- →⇒? Proto-Mongolic: *ïdugan
- Classical Mongolian: ᠢᠳᠤᠭᠠᠨ (iduɣan)
- North Siberian:
- Kipchak:
- East Kipchak:
- Kyrgyz: ыйык (ıyık)
- Southern Altai: ыйык (ïyïk)
- West Kipchak:
- Karachay-Balkar: ыйыкъ (ıyıq)
References
- Clauson, Gerard (1972) “ı:ḏ-”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, →ISBN, →OCLC, page 37
- Räsänen, Martti (1969) “yd”, in Versuch eines etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen (in German), Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura, page 164